Fotowoltaika w Polsce to rynek, który się dopiero rozwija – na chwilę obecną udział energii pochodzącej z różnych typów OZE (Odnawialnych Źródeł Energii) w ogólnym bilansie energetycznym kraju to około 11%, z czego jedynie część stanowią panele słoneczne. Ogniwa fotowoltaiczne zaczynają się jednak cieszyć w naszym kraju coraz większą popularnością, wynikającą przede wszystkim z tego, że energia słoneczna jest praktycznie darmowa. Jedyna inwestycja, jaka jest konieczna, aby móc pozyskiwać prąd ze Słońca, to zakup zestawu fotowoltaicznego i jego montaż. Cena paneli słonecznych od pewnego czasu stale spada, dostępne są również rządowe dotacje na panele słoneczne, dzięki czemu sumaryczny koszt stworzenia instalacji fotowoltaicznej na swoim domu może być obecnie naprawdę nieduży. Dlaczego jeszcze warto zainwestować w przyszłościowe rozwiązanie, jakim jest instalacja fotowoltaiczna i kiedy się taka inwestycja realnie zwróci?

Czym są i jak działają panele słoneczne?

Na początek konieczne jest sprostowanie pewnego powszechnego błędu, polegającego na myleniu paneli słonecznych z kolektorami słonecznymi – pomimo podobnej nazwy urządzenia te nie służą do tego samego celu! Kolektory słoneczne służą wyłącznie do podgrzewania wody w budynku, podczas gdy panele słoneczne (nazywane także ogniwami fotowoltaicznymi) wytwarzają energię elektryczną w wyniku oddziaływania światła słonecznego na ich powierzchnię. Tę energię możemy wykorzystać w dowolny sposób na bieżące potrzeby naszego gospodarstwa domowego, a jeśli wytwarzamy nadwyżkę, można ją odprowadzić do sieci.

Co bardzo ważne, panele słoneczne produkują prąd stały, czyli nienadający się do zasilania domowych urządzeń (wymagają one prądu zmiennego), stąd niezbędnym elementem domowej instalacji PV jest inwerter, czyli urządzenie odpowiedzialne za przekształcanie prądu stałego na zmienny. Pojedynczy panel słoneczny składa się z wielu połączonych ze sobą szeregowo ogniw półprzewodnikowych (zazwyczaj krzemowych), które nagrzewają się pod wpływem Słońca i przetwarzają ciepło na prąd.

Jakie panele fotowoltaiczne wybrać dla swojego domu?

Liczba dostępnych na rynku modeli ogniw od różnych producentów jest na chwilę obecną ogromna, co nie ułatwia inwestorowi dokonania właściwego wyboru. Podejmując decyzję powinniśmy jednak pamiętać o kilku kluczowych sprawach, które pozwolą zawęzić obszar poszukiwań lub wyeliminują rozwiązania nieprzydatne w danym przypadku. Co zatem musimy wziąć pod uwagę, wybierając panele słoneczne?

Statystycznie rzecz biorąc przeciętne gospodarstwo domowe w Polsce liczy 4 osoby i zużywa około 3,6 kWh energii elektrycznej w skali roku. Kupując zestaw PV zawsze należy brać pod uwagę swoje obecne zapotrzebowanie energetyczne i przewidywać, w jaki sposób zmieni się ono w przyszłości. Jeśli np. posiadamy małe dzieci, to warto uwzględnić, że gdy za pewien czas dorosną, zaczną korzystać z większej liczby urządzeń elektrycznych, tym samym zwiększając ogólne zapotrzebowanie energetyczne domu. W takim przypadku montaż instalacji o nieco wyższej mocy wyjściowej jest dobrym pomysłem.

Na rynku są aktualnie dostępne krzemowe ogniwa fotowoltaiczne kilku typów: amorficzne, polikrystaliczne oraz monokrystaliczne. Spośród nich najniższą sprawnością cechują się ogniwa amorficzne (ok. 6-10%), jednak cenowo są najbardziej atrakcyjne. Ogniwa polikrystaliczne posiadają sprawność rzędu 14-18%, ich cechą charakterystyczną jest również dość wysoka odporność, są też droższe od ogniw amorficznych. Ogniwa monokrystaliczne to najbardziej efektywne rozwiązanie, jeśli chodzi o produkcję energii elektrycznej – ich sprawność sięga od 17 do 22%, są niezwykle żywotne, jednak znajduje to swoje odzwierciedlenie w cenie: to najdroższe z dostępnych ogniw. Ponieważ jednak panele słoneczne to inwestycja na długie lata, warto rozważyć zakup takich ogniw, które zapewnią co najmniej wystarczającą dla naszego domu wydajność energetyczną.

Warto także od razu zastanowić się nad tym, czy będziemy tworzyć instalację on-grid (podpiętą do ogólnej sieci energetycznej) czy off-grid (niezależną od sieci). W tym drugim przypadku uniezależniamy się całkowicie od potencjalnych przerw w dostawie prądu, jednak koszty wykonania instalacji zwiększają się, gdyż niezbędny jest zakup akumulatora, w którym gromadzona będzie wytworzona energia.

Jak instalacja fotowoltaiczna wpływa na domowy budżet?

Zakup ogniw fotowoltaicznych i dodatkowego osprzętu, który jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania całej instalacji, to dla domowego budżetu niemałe obciążenie – ale tylko jednorazowe. W dłuższej perspektywie czasowej budżet gospodarstwa domowego zostanie odciążony, ponieważ przy optymalnym doborze wielkości i wydajności instalacji PV koszty energii elektrycznej drastycznie spadają, prowadząc do dużych oszczędności w skali roku. Dodajmy, że oszczędności będą tym większe, im bardziej podniesie się cena za 1kWh energii z elektrowni, a aktualne prognozy na najbliższe lata przewidują stały wzrost tych cen, spowodowany przede wszystkim wyczerpywaniem się źródeł paliw kopalnych.

Warto sprawdzić: Zalety posiadania zestawu fotowoltaicznego

Po jakim czasie możemy liczyć na zwrot z inwestycji w panele?

Jeżeli chodzi o panele słoneczne, opłacalność tego rozwiązania bywa kwestionowana przez przeciwników ze względu na potencjalnie wysoki koszt początkowy. Nie da się ukryć, że dla wielu osób jest to koronny argument przeciwko stosowaniu paneli słonecznych w prywatnych gospodarstwach domowych, ale sytuacja wcale nie jest aż tak zła, jak bywa przedstawiana. Po pierwsze, możliwe jest uzyskanie dotacji na zakup i instalację domowego zestawu PV w wysokości nawet do 95% kwoty zakupu, co w praktyce oznacza minimalne nakłady finansowe po stronie inwestora. Po drugie, panele słoneczne to inwestycja, która zaczyna się zwracać natychmiast po uruchomieniu instalacji.

Rzecz jasna dokładny czas zwrotu poniesionych kosztów jest zależny między innymi od wielkości i mocy instalacji czy sposobu wykorzystania wytworzonej energii, ale można przyjąć, że nawet bez dotacji w ciągu 7-10 lat od montażu koszty się zwrócą. Ten czas może ulec istotnemu skróceniu w przypadku uzyskania wysokiej dotacji oraz gdy połączymy działanie paneli słonecznych z innymi ekologicznymi rozwiązaniami, opartymi na energii odnawialnej (np. pompa ciepła) i świadomym, efektywnym wykorzystaniu infrastruktury (inteligentny dom). Najważniejszym i całkowicie niepodważalnym argumentem przemawiającym za inwestycją w panele słoneczne jest zaś prosty fakt: wszystkie paliwa kopalne, na których oparta jest tradycyjna energetyka, kiedyś się skończą. Słońce natomiast jest praktycznie niewyczerpalnym (nawet w bardzo długiej perspektywie czasowej) źródłem czystej, odnawialnej energii – choćby dlatego warto zainwestować w panele słoneczne.